การค้นหาอัตลักษณ์ของชุมชนเพื่อเป็นแนวทางในการออกแบบสถาปัตยกรรมและผังภูมิทัศน์ชุมชน พื้นที่ลุ่มน้้าปะเหลียน จังหวัดตรัง

Abstract

งานวิจัยฉบับนี้เป็นงานวิจัยแบบผสมผสานเชิงคุณภาพ และการสารวจพื้นที่และเก็บข้อมูล มุ่งเน้นศึกษาการค้นหาอัตลักษณ์ของชุมชนลุ่มน้าปะเหลียน ซึ่งประกอบไปด้วย 3 อาเภอ คือ อาเภอกันตัง อาเภอย่านตาขาว และอาเภอปะเหลียน จังหวัดตรัง โดยมีวัตถุประสงค์ในการวิจัย คือ 1) ศึกษาและรวบรวมข้อมูลทางกายภาพรวมถึงสภาพแวดล้อมพื้นที่ลุ่มน้าปะเหลียน จังหวัดตรัง 2) ศึกษาแนวคิดด้านอัตลักษณ์ชุมชน 3) เพื่อเสนอแนะแนวทางการออกแบบสถาปัตยกรรมชุมชน พื้นที่สาธารณะเพื่อรองรับการท่องเที่ยว ในพื้นที่ลุ่มน้าปะเหลียน จังหวัดตรัง งานวิจัยนี้เป็นการเก็บข้อมูลเพื่อให้ได้ข้อมูลเชิงลึกและตรวจสอบปรากฎการณ์ของประเด็นการศึกษาด้วยการสารวจพื้นที่ สัมภาษณ์ผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง ทั้งภาคประชาชน หน่วยงานรัฐ และผู้นาท้องถิ่น โดยกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชน เพื่อระบุพื้นที่ศึกษา โดยใช้เกณฑ์การค้นหาอัตลักษณ์ ดังนี้ เกณฑ์ด้านกายภาพ เกณฑ์ด้านวิถีชีวิต วัฒนธรรมประเพณี และความเชื่อ เกณฑ์ด้านลักษณะเฉพาะของพื้นที่ ผลการวิจัยพบว่า พื้นที่ศึกษาวิจัย คือ ชุมชนบ้านวังวน อาเภอกันตัง จังหวัดตรัง ซึ่งมีอัตลักษณ์ของชุมชนที่น่าสนใจ ทั้งทางด้านภูมิศาสตร์ที่มีความโดดเด่น เป็นชุมชนริมลุ่มน้าปะเหลียน และมีทรัพยากรป่าจาก และป่าโกงกาง วิถีชีวิตของคนในชุมชนผสมผสานระหว่างไทยพุทธและไทยมุสลิม รูปแบบเศรษฐกิจในชุมชนบ้านวังวน ประกอบอาชีพการเก็บหอยปะ และผลิตสินค้าจากวัสดุเหลือใช้ (จาก) ซึ่งวัสดุเหลือใช้ จาก แสดงถึงอัตลักษณ์สถานที่ (Place Identity) ในตาบลวังวน อาเภอกันตัง จังหวัดตรัง โดยมีคุณลักษณะที่แท้จริงของสถานที่ ที่แสดงถึงวัฒนธรรมทางสังคมที่ถูกหลอมให้เกิดขึ้นมาใช้ในการยึดเป็นภูมิปัญญา ขนบธรรมเนียมประเพณีขึ้นมาในชุมชน ดังนั้นแนวทางในการออกแบบสถาปัตยกรรมชุมชน งานวิจัยฉบับนี้ใช้พื้นที่ท่าเรือ หมู่ 10 ในนาร่องการออกแบบพื้นที่สาธารณะให้กับชุมชน โดยชุมชนมีส่วนร่วมในกระบวนการออกแบบทั้งการระบุความต้องการ และมีส่วนร่วมในการเสนอแนวทางการออกแบบในเวทีชาวบ้าน ทาให้ชุมชนสามารถกาหนดอัตลักษณ์ของตนเอง เพื่อสร้างจุดแข็งให้ชุมชนและรองรับการท่องเที่ยวในลุ่มน้าปะเหลียน